หลายคนอาจเคยได้ยิน "โรคเบาหวาน" (Diabetes Mellitus) และ "โรคเบาจืด" (Diabetes Insipidus) แล้วคิดว่ามันคล้ายกันเพราะมีคำว่า "เบา" อยู่ด้วยกัน แต่ที่จริงแล้ว ทั้งสองโรคนี้มีสาเหตุและผลกระทบที่แตกต่างกันมาก! มาดูกันว่าอะไรเป็นตัวการที่ทำให้เกิดแต่ละโรคกันแน่!

โรคเบาหวาน vs โรคเบาจืด: เหมือนหรือต่างกัน..?
หลายคนอาจเคยได้ยินชื่อ "เบาหวาน" และ "เบาจืด" แล้วคิดว่าเป็นโรคเดียวกันเพราะมีคำว่า "เบา" เหมือนกัน แต่จริง ๆ แล้วทั้งสองโรคนี้แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง!

ความหมาย

• โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus) ภัยเงียบของน้ำตาลในเลือด
  โรคเบาหวาน เป็นโรคเรื้อรังที่เกิดจากระดับน้ำตาลในเลือดสูงผิดปกติ เนื่องจากร่างกายมีปัญหาในการผลิตหรือใช้งานอินซูลิน ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด


• โรคเบาจืด (Diabetes Insipidus) น้ำเยอะแต่ยังขาดน้ำ
  โรคเบาจืด เป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของฮอร์โมนแวโซเพรสซิน (Vasopressin) หรือที่เรียกว่า Antidiuretic Hormone (ADH) ซึ่งควบคุมการดูดกลับของน้ำในไต ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำในปริมาณมาก ส่งผลให้ปัสสาวะออกมามากและเจือจางคล้ายน้ำเปล่า

ประเภทของโรคเบาหวาน
โรคเบาหวานแบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลัก ได้แก่

1. โรคเบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 Diabetes)
   • เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำลายเซลล์เบตาในตับอ่อนที่ผลิตอินซูลิน
   • ทำให้ร่างกายขาดอินซูลินอย่างสมบูรณ์
   • มักพบในเด็กหรือวัยรุ่น
   • ต้องฉีดอินซูลินตลอดชีวิต


2. โรคเบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 Diabetes)
   
   • เกิดจากภาวะดื้อต่ออินซูลิน (Insulin Resistance) หรือร่างกายผลิตอินซูลินได้ไม่เพียงพอ
   • พบมากที่สุดในผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น อ้วน ไม่ออกกำลังกาย
   • สามารถควบคุมได้ด้วยการปรับพฤติกรรมและยา


3. โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational Diabetes)
   
   • เกิดในหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากฮอร์โมนจากรกมีผลต่อการทำงานของอินซูลิน
   • ส่วนใหญ่มักหายไปหลังคลอด แต่เสี่ยงเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคต


4. โรคเบาหวานจากสาเหตุอื่นๆ
   เกิดจากโรคทางพันธุกรรม โรคตับอ่อน หรือการใช้ยาบางชนิด

อาการของโรคเบาหวาน

• ปัสสาวะบ่อยและปริมาณมาก
• กระหายน้ำผิดปกติ
• หิวบ่อย กินมากแต่น้ำหนักลด
• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
• แผลหายช้า
• ชาปลายมือปลายเท้า

---

ประเภทของโรคเบาจืด

1. โรคเบาจืดจากสมอง (Central Diabetes Insipidus)
   • เกิดจากความผิดปกติของต่อมใต้สมอง (Hypothalamus) หรือ ต่อมใต้สมองส่วนหลัง (Posterior Pituitary) ทำให้ผลิตฮอร์โมน ADH ได้น้อย
   • อาจเกิดจากพันธุกรรม การบาดเจ็บที่สมอง การติดเชื้อ หรือเนื้องอก


2. โรคเบาจืดจากไต (Nephrogenic Diabetes Insipidus)
   
   • เกิดจากไตตอบสนองต่อฮอร์โมน ADH ได้ไม่ดี
   • อาจเกิดจากพันธุกรรม โรคไตเรื้อรัง หรือผลข้างเคียงจากยา


3. โรคเบาจืดขณะตั้งครรภ์ (Gestational Diabetes Insipidus)
   
   • เกิดจากเอนไซม์ที่รกผลิตขึ้นไปทำลาย ADH ในร่างกายแม่


4. โรคเบาจืดที่เกี่ยวข้องกับกลไกกระหายน้ำ (Dipsogenic Diabetes Insipidus)
   
   • เกิดจากความผิดปกติของศูนย์ควบคุมความกระหายน้ำในสมอง ทำให้ดื่มน้ำมากเกินไป

อาการของโรคเบาจืด

• ปัสสาวะบ่อยและปริมาณมากผิดปกติ (มากกว่า 3-20 ลิตรต่อวัน)
• ปัสสาวะใส ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น
• กระหายน้ำตลอดเวลา
• อ่อนเพลีย ขาดน้ำ ผิวแห้ง ปากแห้ง
• อาจมีภาวะโซเดียมในเลือดสูง ทำให้สับสนหรือชักได้